سرویس جهان مشرق - پس‌ازاینکه پوتین در سخنرانی سالانه خود به مسئله رفراندوم برای اصلاح قانون اساسی اشاره کرد، دیمیتری مدودیف، نخست‌وزیر روسیه و رفیق گرمابه و گلستان پوتین، استعفای خود را اعلام کرد تا اصلاح قانون در شرایط مهیاتری صورت پذیرد. پوتین نیز با تشکر از خدمات او بلافاصله استعفایش را پذیرفت و در کمال تعجب همگان فرد نسبتاً ناشناخته‌ای به نام میخائیل میشوستین را به‌عنوان نخست‌وزیر جدید به دوما معرفی کرد؛ اما اینکه میشوستین کیست، سؤالی است که توجه بسیاری از تحلیل گران را به خود جلب کرده است.

فرد معمولی، خانواده معمولی، زندگی معمولی

در سال ۱۹۶۶ و در لوبنیای مسکو، میخائیل ویلادیمیرویچ میشوستین از مادری ارمنی و پدری یهودی متولد شد. او مانند سایر کودکان و نوجوانانی که در خانواده‌های معمولی متولد می‌شدند، تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مدرسه‌ای با سطح متوسط سپری کرد. پس‌ازآن برای ادامه تحصیل به انستیتو استانکین دانشگاه دولتی مسکو رفت و در رشته مهندسی سیستم مشغول به تحصیل شد. [۱]

میخائیل پس از فارغ‌التحصیلی از دوره فوق‌لیسانس در این رشته، به‌عنوان مدیر آزمایشگاه یکی از مراکز تحقیقاتی مسکو مشغول به کار شد. مدتی پس‌ازاینکه او در این سمت مشغول به کار بود و با ادغام تکنولوژی پیشرفته فناوری اطلاعات روسی و غربی و تسهیل حل مشکلات بسیاری که به خاطر همین ناتوانی در ادغام بود توانایی‌های خود ثابت کرد، خود را به‌عنوان یک متخصص مطرح کرد و رئیس هیئت‌مدیره انجمن بین‌المللی کامپیوتر (ICC) انتخاب شد. [۲]

جرقه‌های امیدبخش؛ آینده درخشان

همچنین او در سال ۱۹۹۸ به‌عنوان معاون رئیس اداره مالیاتی فدراسیون روسیه، در بخش سیستم‌های اطلاعاتی و حسابداری و کنترل تراکنش‌های مالیاتی انتخاب شد. هم‌زمان برای ادامه تحصیل رشته اقتصاد را انتخاب کرد و موفق به اخذ مدرک دکتری اقتصاد شد. سپس به‌عنوان معاون وزیر اقتصاد و دارایی مشغول به کار شد و پس از مدتی و در سال ۲۰۰۴ به ریاست آژانس فدرال کاداستر در روسیه، مدیریت املاک و مستغلات و مناطق ویژه اقتصادی روسیه را بر عهده گرفت.

میشوستین در سال ۲۰۰۸ از اشتغال به کار دولتی کناره گرفت و وارد بخش خصوصی شد و فعالیت خود را در حوزه سرمایه‌گذاری و در شرکت «UFG Capital Partners» ادامه داد. تا اینکه در سال ۲۰۰۹ به جمع ذخیره پرسنلی رئیس‌جمهور روسیه پیوست.

وی در سال ۲۰۱۰ به‌عنوان رئیس اداره مالیاتی فدرال منصوب شد. از همان ابتدا او به‌شدت به مبارزه با "داده‌های کثیف" پرداخت و با اصلاح نظام مالیاتی به مشکلات بخش مالیات بر ارزش‌افزوده نیز سروسامان داد. مجموعه اقدامات اصلاحی او موجب امیدواری کارآفرینان روسیه شد که محدودیت و فشار مالیاتی کمتری روی خود حس می‌کردند و فرصت‌های مناسب‌تری برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی و کارآفرینی پیش روی خود می‌دیدند. همچنین با حذف مناسبات اضافی میان مسئولین مالیاتی و تجار و شهروندان به‌گونه‌ای از مردم روسیه حمایت کرد و برای سهولت کار مردم در پرداخت مالیات و نیز مبارزه جدی‌تر و آسان‌تر با فساد مالیاتی تلاش کرد تا خدمات الکترونیکی در بخش مالیات را در سرتاسر فدراسیون روسیه گسترش دهد. در کنار آن مراکز خدمات مالیاتی را نیز به راه انداخت تا در صورت بروز هرگونه مشکلی مردم بتوانند با مراجعه به نزدیک‌ترین مرکز خدماتی هر چه سریع‌تر آن را رفع کنند.

همچنین میشوستین از سال ۲۰۱۳ ریاست دانشکده مدیریت مالی دانشگاه دولتی مسکو را نیز عهده‌دار شد. [۳]

میشوستین طبق اعلام فوربس در سال ۲۰۱۵، با مبلغی حدود ۱۸۳.۵ میلیون روبل، ۵۴ مین مقام رسمی پردرآمد روسیه بود. [۴] درحالی‌که به اعلام خبرگزاری روسی تاس درآمد میشوستین در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۹ میلیون روبل معادل ۳۰۹ هزار دلار بوده است! [۵] در کل این بدان معناست که تا پیش‌ازاین در نظام سیاسی روسیه فرد چندان مهم و رده بالایی به شمار نمی‌رفت.

محبوب‌ترین تفریح و ورزش میشوستین به‌مانند پوتین، هاکی روی یخ هست که به‌عنوان یکی از اعضای هیئت‌مدیره فدراسیون هاکی روی یخ روسیه نیز شناخته می‌شود. او همچنین به نوازندگی پیانو نیز مشهور است. [۶]

"مرد مالیات آینده"

در طول این مدت تنها اعتراضی که به اقدامات میخائیل میشوستین در سمت ریاست اداره مالیاتی فدرال شد، بازرسی‌های زودبه‌زود او از شرکت‌های بزرگ در اوایل راه‌اندازی سیستم جدید محاسباتی بود که آن‌هم پس تثبیت نظام محاسباتی جدید که یکی از نتایجش کاهش تعداد بازرسی‌های دوره‌ای بود، رفع شد. این کاهش به حدی بود که پیش‌ازاین در هر دوره مالیاتی، حساب یک‌دهم مالیات‌دهندگان بررسی می‌شد، اما پس از تثبیت سیستم جدید در سال ۲۰۱۸ در هر دوره مالیاتی به‌عنوان‌مثال از هر ۱۴۰۰ شرکت تجاری کوچک فقط حساب مالیاتی یک شرکت مورد بازرسی قرار می‌گرفت.

به‌طورکلی نتیجه اقدامات اصلاحی میشوستین به‌گونه‌ای رقم خورد که نه‌تنها موارد تلاش برای فرار مالیاتی بسیار محدود شد، بلکه حتی عموم افراد جامعه و شرکت‌های بزرگ و کوچک به‌موقع و باکمال میل مالیات خود را پرداخت می‌کردند تا از خدمات تشویقی پرداخت به‌موقع بهره‌مند شوند. او غول منفور نظام مالیاتی روسیه را به یک سیستم کارآمد و کوچک تبدیل کرد و این تحول و موفقیت بزرگ با یک مدیریت اصولی و کارآمد موجب شد تا میخائیل میشوستین به‌عنوان یک تکنوکرات ماهر و "مرد مالیات آینده" شهرت پیدا کند و همواره مورد تحسین سیاستمداران روسی قرارگیرد و در مهروموم‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ به‌پاس خدمات خود، سه مدال افتخار ملی را از پوتین دریافت کند. [۷]

در یک طول یک دهه پیش از راه‌اندازی سیستم مالیاتی جدید روسیه درمجموع درآمد مالیاتی روسیه ۲۰.۴ تریلیون روبل بوده است که معادل همین مبلغ تنها باگذشت ۱۱ ماه پس از اجرای طرح جدید او از قبل مالیات به خزانه بانک مرکزی روسیه واریزشده است. [۸]

جالب‌توجه است که تخصص و آرمان میشوستین در حوزه فناوری اطلاعات حتی، پوتین را نیز مجذوب خودکرده است. به حدی که عده‌ای معتقدند انتخاب میشوستین نتیجه مصاحبه سال گذشته پوتین با روزنامه کومرسانت روسیه بود که با اشاره به اهمیت بسیار بالای هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات آن را یکی از اولویت‌های روسیه خوانده و جایگاه روسیه در این مسیر را در راستای مطلوب توصیف کرده بود. [۹]

ویاچسلاو وولودین، رئیس دومای روسیه بارها به تمجید از میشوستین پرداخته و او را به خاطر تخصصش و خدماتی که برای روسیه عرضه داشته مورد ستایش قرار داده است؛ و گفته است: «او فردی خودساخته است که از دل سختی‌های بسیار بیرون آمده و توانایی انجام مأموریت‌های بزرگ را دارد.»[۱۰]

الکسی کودرین، متحد لیبرال پوتین نیز معتقد است: «او می‌داند چگونه منافع اقتصادی کشور را تأمین کند.»[۱۱]

نقد تحسین آمیخته!

فسیتو، یکی از مشاهیر روسیه که از دوستان نزدیک میخائیل هست نیز درباره او گفته است که «او بسیار مسئولیت‌پذیر و سیستماتیک عمل می‌کند که این مهم‌ترین نیاز این روزهای کشور است.» او همچنین در قالبی طنزی دوپهلو در مورد میشوستین گفته است که «نمی‌دانم به او حسادت کنم یا ترحم!»[۱۲]

گنادای گودکوف، نماینده سابق دوما، میشوستین را یک فرد بدون چهره شناخته‌شده و بدون روحیه جاه‌طلبی و مظهر کارهای سیستمیک می‌داند و معتقد است که حضور او با این رویکرد به‌شدت به ضرر اقتصاد کشور است. [۱۳]

تاتیانا ستانووایا، تحلیلگر و شخصیت آکادمیک روس که در خارج می‌کند از روسیه زندگی و از اعضای هیئت‌علمی موسسه کارنگی- مرکز مسکو و رئیس پژوهشگاه R.Politik هست، او را یک تکنوکرات محافظه‌کار می‌داند که هیچ تجربه سیاسی یا چهره انتخاباتی ندارد. او همچنین درباره میشوستین می‌گوید که «او بسیار شبیه به نخست‌وزیران تکنوکرات اوایل مهروموم‌های ۲۰۰۰ است.»[۱۴]

گلب پاولووسکی، از مشاورین اسبق پوتین، نیز در مصاحبه با خبرگزاری اینترفکس گفته است که «میشوستین یک بوروکرات پرزرق‌وبرق به تمام معناست.»[۱۵]

نشانه رفتن نخست‌وزیر برای شلیک به رئیس‌جمهور!

اما اپوزیسیون روسیه او را متهم به فساد در دوره مسئولیتش در آژانس می‌دانند و معتقدند دو باب منزل بسیار لوکسی که میشوستین دارد نتیجه همان فساد هست و به همین منظور تحقیقات گسترده‌ای را برای برملا کردن فساد مالی "مرد مالیات روسیه" آغاز کرده‌اند.

در این خصوص الکسی ناوالنی، رهبر اپوزسیون روسیه گفته است: «کسی که ۲۰ سال فقط مشغول خدمت به مردم بوده است، چگونه می‌تواند سرمایه خرید چنین املاکی را به دست آورده باشد؟»[۱۶]

همان‌طور که اشاره شد باوجود همه این موفقیت‌ها و علیرغم اینکه عده‌ای با انتخاب او مخالف بودند اما در کمال تعجب و برای اولین بار در تاریخ از میان ۴۲۱ نفر نمایندگان حاضر در دومای روسیه حتی یک نفر هم به میشوستین رأی مخالف نداد! و او با ۳۸۳ رأی موافق و ۴۱ رأی ممتنع از سوی دوما به مقام نخست‌وزیری روسیه رسید. [۱۷]

علیرغم همه این موارد مذکور در تحسین تخصص و اقدامات میشوستین شاید حتی خوشبین‌ترین تحلیل‌گران نیز انتظار چنین انتخابی از سوی پوتین را نداشتند. چرا که رسانه‌ها و تحلیل‌گران افراد دیگری که به پوتین نزدیک‌تر بودند و تجربه و محبوبیت بیشتری نیز داشتند را شایسته‌تر می دانستند؛ اما واقعا چرا پوتین از میان افراد در دسترس میخائیل ولادیمیرویچ میشوستین، مرد مالیات روسیه را انتخاب کرد؟